Κυριακή 3 Μαρτίου 2013

Διαχείριση των συγκρούσεων

Μια σύγκρουση είναι ένα τεστ της «υγείας» μιας σχέσης, μια κρίση που μπορεί να την εξασθενήσει ή να την ενισχύσει. Μπορεί να οδηγήσει μακριά τον έναν από τον άλλο ή να τους φέρουν σε ένα πιο στενό και πιο ζεστό δέσιμο.
Οι άνθρωποι χειρίζονται τη σύγκρουση με τρεις τρόπους:
  • Αποφεύγοντάς την (παθητικό πρότυπο)
Πολλοί άνθρωποι δεν θέλουν καθόλου να ζουν συγκρούσεις, ενοχλούνται πάρα πολύ, όταν συμβαίνουν, βρίσκονται σε μεγάλη σύγχυση για το πώς να τις χειριστούν. Όταν δύο άνθρωποι (ή μια ομάδα) βρίσκονται μαζί αναγκαστικά θα υπάρξουν συγκρούσεις, ακριβώς γιατί οι άνθρωποι είναι διαφορετικοί, σκέφτονται διαφορετικά, έχουν διαφορετικές ανάγκες και επιθυμίες, που μερικές φορές δεν ταιριάζουν.
Τα άτομα όμως που αποφεύγουν διαρκώς τις συγκρούσεις α) επιτρέπει στους άλλους να καταπατήσουν τα δικαιώματα του χωρίς να διαμαρτυρηθεί, β) θεωρεί ότι οι ανάγκες και οι επιθυμίες του είναι λιγότερο σημαντικές από των άλλων, γ) έχει μικρές προσδοκίες, υποχωρεί εύκολα μπροστά στα επιχειρήματα των άλλων, δ) πιστεύει ότι δεν δικαιούται να ζητάει αυτά που θέλει, ε) αγνοεί τα όρια του και επιτρέπει στους άλλους να καταπατούν το αίσθημα αυτοσεβασμού του, στ) συχνά λέει «ναι» ενώ εννοεί «όχι», ζ) απολογείται για αυτά που εκφράζει, η) μπορεί να αποφεύγει την επαφή με τα μάτια και να δείχνει τα συναισθήματα του με τρόπο αόριστο και έμμεσο, θ) δεν εκφράζει άμεσα θυμό και μπορεί να καταφύγει σε στρατηγικές χειρισμού των άλλων για την κάλυψη των αναγκών του.
  • Προκαλώντας την (επιθετικό πρότυπο)
Κάποιοι άνθρωποι χρησιμοποιούν τη σύγκρουση γιατί θεωρούν σημαντικά τα βραχυπρόθεσμα αποτελέσματά της : επιβάλλουν την άποψή τους, εξασφαλίζουν τη συνεργασία του άλλου, αισθάνονται «νικητές».  
Το άτομο που προκαλεί διαρκώς τη σύγκρουση α) απαιτεί τα δικαιώματα του, χωρίς να λάβει υπόψη του τα δικαιώματα των άλλων, β) θεωρεί τις οι ανάγκες του είναι πάντα δικαιολογημένες και πάντα πιο σημαντικές από των άλλων, επιδιώκει την ικανοποίηση των δικών του αναγκών και εμμένει σ΄αυτό με πείσμα, γ) πιστεύει ότι έχει το δικαίωμα να πάρει αυτό που θέλει και δεν ενδιαφέρεται τι κάνει στους άλλους, δ) χρησιμοποιήσει τον εξευτελισμό, τον εκφοβισμό, τις ενοχές για να πετύχει αυτό που θέλει, ε) είναι πάντα σε επιφυλακή για να μην απειλήσει κάποιος άλλος τη θέση κυριαρχίας του και στ) χρησιμοποιεί εκφράσεις σε δεύτερο πρόσωπο, που κατηγορούν και αποδίδουν το φταίξιμο στον άλλο. Αυτό καταλήγει σε κλιμάκωση του θυμού και της επιθετικότητας.  
Η επίλυση μιας σύγκρουσης με την έννοια ότι «κάποιος κερδίζει και κάποιος χάνει» είναι η βάση του διλήμματος των σημερινών γονέων σχετικά με την πειθαρχία και τα όρια. Έτσι όταν ο γονιός επιδιώκει να κερδίσει πάντα συμπεριφέρεται αυστηρά και αυταρχικά. Αυτός ο γονιός ξοδεύει πολύ χρόνο για να επιβάλει την απόφαση, να ελέγχει αν το παιδί εκτελεί την απόφαση, να γκρινιάζει και υπενθυμίζει για την υλοποίησή της. Το παιδί από την άλλη αισθάνεται δυσαρέσκεια και θυμό για το γονιό του, δεν έχει ευκαιρίες να αναζητά λύσεις και να αναπτύξει την αυτοπειθαρχία. Αντίστροφα όταν το παιδί επιδιώκει να κερδίζει πάντα, ο γονιός είναι πολύ επιτρεπτικός και επιεικής. Σε αυτή την περίπτωση το παιδί μαθαίνει να μη σέβεται τα συναισθήματα των άλλων, καθώς μεγαλώνει συναντά δυσκολίες στις σχέσεις τους με τους συνομηλίκους και τελικά αισθάνεται ότι δεν το αγαπούν ή δεν θέλουν να έχουν σχέσεις μαζί του. Ο γονιός είναι δυσαρεστημένος, ενοχλημένος, θυμωμένος, υπάρχει ο κίνδυνος να πάει στο άλλο άκρο και να γίνει τιμωρητικός.
  • Αναγνωρίζοντας την σύγκρουση ως ένα φυσιολογικό φαινόμενο και επιτρέποντας την να εκδηλωθεί ανοικτά. 
Κάποιοι άνθρωποι θεωρούν ότι το ζήτημα δεν είναι εάν θα υπάρξουν ή όχι διαμάχες αλλά το πως θα αντιμετωπιστούν με επιτυχία. Όταν οι διαφωνίες και διαμάχες επιλυθούν με επιτυχία, τότε η ζωή εμπλουτίζεται και οι σχέσεις ενισχύονται. Το παιδί εμπλέκεται στην επιλογή της απόφασης, δεσμεύεται στην υλοποίησή της, αισθάνεται ότι το εμπιστεύονται και το θεωρούν υπεύθυνο. Ο γονιός που δεν έχει τη «χρυσή λύση» για τα καθημερινά προβλήματα, πιέζει και επιπλήττει λιγότερο, ελέγχει και υπενθυμίζει λιγότερο. 
Μερικοί τρόποι που ευνοούν την εκτόνωση μιας σύγκρουσης ακόμη και αν αυτή εκδηλωθεί είναι α) να βρεθεί ό κατάλληλος τόπος και χρόνος για να «ανοιχτεί» το θέμα και όχι απαραίτητα παρορμητικά οποιαδήποτε στιγμή, β) να προσπαθήσει κανείς να συνειδητοποιήσει τις πραγματικές αιτίες της σύγκρουσης, γ) να ακούσουμε προσεκτικά αυτά που έχει να μας πει η άλλη πλευρά, χωρίς να προβαίνει σε έναν συνεχή μονόλογο και τελικά δ) να αναζητηθεί η λύση που θα ικανοποιήσει και τους δύο, γεγονός που προϋποθέτει την αμοιβαία μετακίνηση από την αρχική θέση.